یادداشت کارشناس شهری | ضرورت همخوانی نمادهای شهری با فرهنگ محلی

 علی سراج/ رئیس اداره زیباسازی شهرداری منطقه ۱۷ : احساس آرامش خاطر، نشاط و وجود حس سرزندگی از نیازهای روحی انسان و از مهم‌ترین شاخصه‌های کیفیت فضای شهری به شمار می‌روند.در این بین انبوهی از فضاهای دل‌مرده، سرد و بی‌روح در شهرها سبب ناهمگونی و آلودگی‌های بصری می‌شوند که نه تنها زیبایی و مطلوبیت ندارند، بلکه هیچ معنا، مفهوم و عملکردی را به بیننده القا نمی‌کنند.
به همین دلیل برای اینکه شهروندان تحت تأثیر این اغتشاشات بصری و چهره‌های ناخوشایند و نامطلوب مثل ترافیک، ساختمان‌ها و... قرار نگیرند نیازمند مواجهه با فضاهایی مناسب، زیبا و هماهنگ با محیط خود هستند.
 استفاده از طرح‌های هنری به‌ویژه نصب مجسمه‌های شهری در معابر و محله‌ها، یکی از مناسب‌ترین راه‌ها برای زیباسازی محیط و ایجاد فضاهایی برای تمرکز و تعامل شهروندان هستند و از سوی دیگر سبب آشنایی دیگران با فرهنگ، تمدن و هویت ساکنان می‌شوند. با این وجود، متأسفانه برخی از این آثار با فضای محیطی خود هماهنگ و متناسب نیستند که سال‌ها قبل نمونه‌هایی از آن در محله‌های منطقه ۱۷ نصب شده است. علت اصلی بروز این مشکل نیز استفاده از طرح‌های بیگانه با هویت ما بوده که روزگاری در کشورهای دیگر با ماشین‌آلات ساخته و در کشورمان مونتاژ شده است. نصب چنین آثاری در محله‌ها باعث شده شهروندان به خوبی با آنها ارتباط برقرار نکنند.
از سوی دیگر مکان‌یابی فضاها و نمادها به خوبی انجام نشده که نشان از شناخت ناکافی از هویت شهری و رفتارشناسی ساکنان دارد. برای رفع این نواقص لازم است ضمن استفاده از طرح‌های هنرمندان به‌خصوص هنرمندان بومی مناطق که با هویت و ذائقه اهالی آشنایی کامل دارند، نسبت به نصب المان‌ها در محیط‌های متناسب با آنها اقدام شود.  
نکته قابل طرح دیگر، واگذاری این کار به اداره‌های زیباسازی مناطق است تا طراحی احجام بر اساس هویت و نیاز محله‌ها انجام شود. همچنین لازم است از ایده هنرمندان محلی در سمپوزیوم‌های شهری استفاده بهینه‌ای شود. گاهی آثار راه یافته به این جشنواره‌ها با هزینه بالایی ساخته شده‌اند درصورتی که ممکن است هنرمندان محلی با کمترین هزینه طرح‌هایی اجرا کنند که اتفاقاً مورد پسند اهالی قرار می‌گیرد و تأثیر زیادتری بین عابران می‌گذارد.
این چنین است که گاهی این آثار که شاید در یک منطقه با استقبال ساکنان مواجه شود، مورد پسند ساکنان در منطقه دیگری قرار نگیرد. شاید به همین دلیل است که گاهی شاهد ایجاد خسارت و حتی سرقت مجسمه‌ها از معابر هستیم. گذشته از اینکه ممکن است جنس مجسمه‌ها از مس و آهن بوده و منجر به سرقت آنها شود، اما عدم ارتباط با طرح‌ها نیز ممکن است منجر به ایجاد خسارت به آنها شود. در منطقه ۱۷ که به دلیل تقدیم ۴ هزار شهید به دارالشهدا معروف است، اهالی با مجسمه شهدا و تندیس‌هایی که با موضوع دفاع‌مقدس و موضوعات ملی و مذهبی همخوانی دارد، ارتباط بیشتری برقرار کرده و حتی در نگهداری آنها دقت زیادی دارند.